Sağlıklı Sınırların Korunması İçin Yapılması Gerekenler
Kişisel ve profesyonel ilişkilerinizdeki bulanık çizgilerle mücadele etmek
Önemli Noktalar
Sağlıklı sınırlar oluşturmak, kişinin sağlıksız müdahaleleri, talepleri veya beklentileri kontrol altına almasının yoludur.
Sağlıklı sınırlar belirlemek harika bir ilk adımdır, ancak kişinin hayatındaki bazı insanlar bunlara meydan okuyabilir veya görmezden gelebilir.
Dolayısıyla sağlıklı sınırları korumak için yapılması ve yapılmaması gerekenleri anlamak önemlidir.
Hepimiz hayatımızdaki bazı insanların sınırlarımızı görmezden gelmesiyle mücadele ederiz ve sonra gelecekte sınırlarımızı nasıl koruyabileceğimizi ve incinmiş duygularla yaşarken iyileşme ve büyümemize nasıl odaklanıp bağlı kalabileceğimizi merak ederiz.
İnsanlar olarak bizler sosyal hayvanlarız. Hayatımız boyunca sosyal ağlarımız sayesinde gelişiriz. Birlikte öğrenir ve büyürüz. Kim olduğumuzu, ne istediğimizi, başkalarına nasıl davrandığımızı ve bize nasıl davranılmasını istediğimizi tanımlarız. Zaman zaman, kendimiz ve hayatımızdaki insanlar arasında sağlıklı sınırlar oluşturmayı gerekli buluruz.
Sağlıklı kişisel sınırlar, iyi inşa edilmiş ve bakımı yapılmış bir çitle aynı şekilde çalışır. Çoğumuz “İyi çitler iyi komşular yaratır” sözüne aşina olsak da, bu sözün Robert Frost’un 1914 tarihli “Onarıcı Duvar” adlı şiirindeki kökenine aşina olan çok az kişi vardır. Bu şiirde yazar, bir yandan birbirlerinin mülklerine saygı göstermeye çalışırken bir yandan da birbirleriyle etkileşime geçme ve birbirlerine meydan okuma arzuları sayesinde sınırlar hakkında çok şey öğrenen iki komşunun sıklıkla çalkantılı olan kişiler arası dinamiklerini incelemektedir.
Hayatımızdaki insanlarla sağlıklı sınırlar oluşturmak üzere yola çıktığımızda, esasen yaptığımız şey, ilişkilerdeki sağlıksız aşırı bağımlılık kalıplarını ve artık bize hizmet etmediğini tespit ettiğimiz diğer sorunlu alışkanlıkları düzeltmek ve öz bakımımıza ve esenliğimize odaklanmaktır. Stres, tükenmişlik ve sınırların eksikliğinden kaynaklanan bunalma duygularından muzdarip olduğumuzda, soğuk veya umursamaz görünerek arkadaşlarımızı veya aile üyelerimizi üzmek istemesek de veya meslektaşlarımız ve amirlerimiz tarafından profesyonel olmayan veya sorumsuz olarak algılanmak istemesek de, genellikle yeni kurallarımıza karşı dirençle karşılaşırız.
Yeni Kuralların Amacı
Kendimiz için sağlıklı sınırlar oluşturduğumuzda, esasen angajman kurallarımızı yeniden yazmış oluruz. Bu yeni kurallar sınırlarımızı tanımlar ve bizi sağlıksız ve istenmeyen müdahalelerden, taleplerden ve beklentilerden korur. Ayrıca karşılıklı saygıya dayalı ilişkiler kurmamızı ve sınırlı zaman ve enerji kaynaklarımızı yönetmemizi sağlarlar.
Sınırları Belirlemek
Sağlıklı sınırlar belirlemek büyük bir öz değerlendirme ve çaba gerektirir. Sınırlarımızı belirledikten sonra da bunları hayatımızdaki insanlara iletmemiz gerekir. Sınırlarımızı belirledikten ve hayatımızdaki insanlara ilettikten sonra her şeyin yoluna gireceğini varsaymak makul olsa da, gerçek şu ki, bundan sonrası büyük zorluk ve çaba gerektiren bir dönem olabilir. Özellikle de insanları memnun etmenin ve arkadaşlarımızın, aile üyelerimizin ve iş yerlerimizin ihtiyaçlarına öz bakımımız, yaşam görevlerimiz ve sorumluluklarımızdan daha fazla öncelik vermenin uzun vadeli olumsuz etkilerini ele almak için sınırlar belirlediğimizde, yeni kurallarımızın tartışmasız kalması pek olası değildir. Elbette, sınırlarımızı görmezden gelmenin ve son teslim tarihi yaklaşan bir meslektaşımıza veya amirimize, krizdeki bir arkadaşımıza veya yardımımıza ihtiyacı olan bir aile üyesine evet demenin makul olduğu zamanlar vardır.
Değişime Karşı Direnci Yönetmek
Arkadaşlarınızla, aile üyelerinizle ve iş arkadaşlarınızla uzun süredir devam eden dinamikleri değiştiren sağlıklı sınırlar oluşturduğunuzda, değişiklikleri anlamakta veya kabul etmekte zorlanan bazı insanlar olması muhtemeldir. Hayatınızda sayısız nedenden dolayı yeni kurallarınıza meydan okuyan insanlar da olabilir. Bazıları çabalarınızı ciddiye almayabilir. Diğerleri -özellikle de zamanınızın, dikkatinizin ve enerjinizin faydalarının bir kısmını veya tamamını kaybedecek olanlar- sınırlarınıza uyum sağlamayı uygunsuz ve zahmetli bulabilir.
Daha önce sınır koymamanızdan yararlanan kişilerin genellikle şefkatinize, ilginize ve sorumluluk duygunuza hitap etmeye çalışan manipülatif taktikler uygulayarak sınırlarınızı zorlamaya çalıştıklarını ve zamanınız ve enerjinizle ilgili çizdiğiniz çizgileri bulanıklaştırdıklarını görebilirsiniz.
Sağlıklı Sınırların Korunması için
Sağlıklı sınırlarınız sadece ve sadece size aittir. Yeni angajman kurallarınızı kabul etmekte zorlanan hayatınızdaki insanlara karşı yerinizde durmak ve sınırlarınızı savunmaya kararlı kalmak size bağlıdır.
Diğer insanların eylemlerini, tepkilerini ve seçimlerini kişiselleştirmeyin: Hayatınızdaki bazı insanlar yeni kurallarınızı anlamakta zorlanabilir. Onların tepkileri, sizin iyiliğiniz ve esenliğiniz için değişiklik yapma çabalarınızı değil, kendi mücadelelerini yansıtır.
Suçluluk duygusuna teslim olmayın: Suçluluk duygusu bir kırmızı bayraktır duygu. Yerinizde durduğunuz için kendinizi suçlu hissettiğinizde, bu, birinin sizden vermekten rahatsız olduğunuz bir şey istediğinin işaretidir.
En yüksek ve en iyi halinizle uyumlu ve kararlı kalın: Neden sağlıklı sınırlar koyduğunuzu ve bu sınırların stresi azaltmanıza, daha sağlıklı ilişkiler kurmanıza, zamanınızı ve enerjinizi yönetmenize ne kadar yardımcı olduğunu hatırlayın.
Sınırlarınıza kimin meydan okuduğuna dikkat edin: Büyük ihtimalle sınırlarınıza meydan okuyan ya da görmezden gelen insanlar, en başta sınırlar oluşturma kararınızda büyük rol oynamıştır. Geri itilmeye hazırlıklı olun.
Yeni kurallarınıza uyum sağlarken kendinize ve başkalarına karşı şefkatli olun. Değişim zaman alır. Duygularınıza bağlı kalın ve hayatınızda yeni sınırlarınıza meydan okuyan ve direnen kişilere karşı sabırlı olun.
Uzm. Psikolog Seliyha Elbeyoğlu tarafından web sitesinde kulanılmak üzere Psychological Today’ da yayınlanan makalelerden derlenerek Türkçe’ye çevrilmiştir.