Şema Terapide İncinmiş Çocuk Modu
Ben rutini kabul edemiyorum şu aralar.
Biliyorum beklentim abartılı.
Korkmuş bir çocukla, ödü kopmuş çocuk arasındaki fark gibi büyük teskin edilmeye ihtiyacım.
Keşke geçici olduğunu bilip çok görmesen bunu bana.
Keşke bıkmadan, sıkılmadan, gücenmeden, ne zaman bitecek kaygısına kapılmadan sarsan beni sımsıkı.
Her seferinde eğilip kulağıma sabırla “geçecek” diyebilsen.
Aklı selim adama ne gereksiz gelir bunlar biliyorum.
Biliyorum sana da geliyor.
Ama keşke içimdeki o ödü kopmuş çocuğu görebilsen.
Ona şefkat duyabilsen, onun ayaklanmasına vesile olabilsen.
Elimde değil bu aralar kendime şefkat duymak, kendimi yatıştırmak, kendimi toparlamak. Sana ihtiyaç duyuyorum.
Keşke anlayabilsen.
Bağlantımız bugün zayıf. Belki sen de kızgınsın bana, şu döngüyü bir kıramadık.
Sırf kıralım da dikkatini çekeyim diye büyük laflar edesim geliyor sana,
Sırf konuş benimle, irtibat kur diye.
Hani bendeki de öyle abartılı bir ihtiyaç.
Oysaki aklı selim olanın bunlarla ne işi var, o bilir “zamana ihtiyaç var”.
Sen de biliyorsun.
Keşke görsen, keşke anlasan.
Benim sana bu aralar ödü kopmuş çocuk gibi ihtiyacım var.
Ama inan sadece bu aralar.
Kişi için travmatik bir durum sonrası ortaya çıkmış “Uyum bozucu çocuk modu”nun erişkin bedeninde dile gelmesinin yankısı bunlar. Bir örnek aslında. Bazen olur, bazen kendi kendimize sağlıklı bir bakım veremeyecek kadar incinmiş hissederiz. Yaşadığımız bir şeyler bizi erişkin benliğimizden alır; korkutulmuş, incinmiş, kaygılı bir çocuğa dönüştürür sanki. Öyle zamanlarda kendimizi yatıştıramaz, yatıştırılmaya ihtiyaç duyarız. Özellikle de olan biten yakın ilişkilerimizden kaynaklanıyorsa ya da olan biten en derindeki yaralarımıza tuz basmışsa…Sağlıklı erişkin tarafınızla aranıza sanki bir sis bulutu girer, oradadır bilirsiniz ama temas edemezsiniz ona. Yeniden iyi hissetmek için yatıştırılmaya ihtiyaç duyarsınız. Erişkin bedeninde, erişkin aklında ama tıpkı bir çocuk gibi aslında.
Şema terapide tek bir şema ile açıklanamayan bu yoğun duygu durum geçişleri “mod” kavramı ile açıklanır. Yanlarımız. Mutlu Çocuk ve Sağlıklı Erişkin temelde hepimizin sahip olduğu sağlıklı modlarımızdır. Birde uyum bozucu yani iyi oluş halimizi tehdit eden çocuk ve ebeveyn modları vardır ki; en bilinenleri beklentili ebeveyn, cezalandırıcı ebeveyn, dürtüsel çocuk, kızgın çocuk, incinmiş çocuktur. Yukarıda örnek yüksek yoğunluklu incinmiş-korkmuş çocuk moduna bir örnek sayılabilir. Modların varlıkları, baskınlıkları, ortaya çıkış sıklıkları kişiden kişiye değişir. Çocukluktan köken alır. Bu modların etkisiyle ortaya çıkan ihtiyaçlar ve davranışlar uyum bozucu olarak hayatımıza etki ederler. Terapide hedef kişinin hayatının geneline yayılan ve dolayısıyla davranışlarını şekillendiren uyum bozucu modlarını keşfetmesini, modlarına yönelik farkındalık kazanmasını, sonra onları dışsallaştırabilmesini sağlamaktır. Dışsallaştırılabilen yani kendisiyle modu arasına mesafe koyabilen her kişi davranış seçimleri konusunda yüksek bir özgürlük kazanmış olacaktır. Artık modunun yönlendirdiğini değil, seçtiğini yani görece sağlıklı olanı hayata geçirebilir. Bu sağlıklı erişkinimiz ve mutlu çocuğumuzla teması kuvvetlendirebilmek için harika bir başlangıç noktasıdır. Tıpki örnekte olduğu gibi. Çocuk modunun farkında olup, ona teslim bir şekilde talepkar, incinmiş ve öfkeli bir halde karşısındakine sağlıksız hamleler yapmaktansa hislerini yazıya dökerek sağlıklı başa çıkma yollarını deneyen kişi gibi…Tıpkı çocuğuna bakım veren bir erişkin gibi…Tıpkı çocuğunu gören, kabul eden, yargılamadan sahip çıkmaya çalışan bir ebeveyn gibi.
Uzm. Psikolog Seliyha Elbeyoğlu
MyKlinik.
