Performans Kaygısı Nedir?
Performans kaygısı genellikle sahne korkusu olarak bilinmektedir ve topluluk önünde küçük düşme korkusunun sebep olduğu sosyal fobinin bir formu olarak görülmektedir.
Performans kaygısı; topluluk önünde konuşma sırasında, dans, tiyatro, müzik, spor gibi performanslar esnasında, sınavlarda, sunumlarda ve sosyal çevre ile sürdürülen ilişkilerde başarıyı olumsuz yönde etkileyen bir durumdur. Bireyler kendileriyle ilgili olumsuz düşünce ve algıları sebebiyle performans kaygısı yaşamaktadır. Performans kaygısı sebep olduğu çeşitli belirtiler sebebiyle bireylerin başarı performansını düşürmektedir. Bireyler bu sebeple gerçek performanslarını sergilemek konusunda zorluk yaşamaktadır.
Performans Kaygısı Neden Ortaya Çıkar?
Bireyler; performans, sunum veya sınav sırasında en iyiyi yapma istekleri veya topluluk önünde yargılanıp, sürekli değerlendirildiği hissiyle kendi üzerinde baskı kurma gibi kaygı oluşumuna neden olabilecek düşünceler üretmektedir. Yargılanma ve rezil olma korkusu veya aşağılanacağı hissi gibi algılar performans kaygısını ortaya çıkarmaktadır.
Performans Kaygısının Belirtileri
Performans kaygısı yaşayan bireylerde, performansın sergilenmesi esnasında bilişsel, fizyolojik ve davranışsal belirtiler ortaya çıkmaktadır.
- Bilişsel belirtiler: Bulanık zihin, kontrol kaybı hissi, olumsuz değerlendirilme korkusu, tekrarlayan korkulu düşünceler, korkutucu görsel imgeler; dikkatini yoğunlaştıramama, kafa karışıklığı, hatırlama güçlükleri, huzursuzluk, sabırsızlık, gerginlik, korku,
- Fizyolojik belirtiler: Hızlı kalp atışı, hızlı nefes almak, nefesi kesilmek, idrara çıkmada artış, mide bulantısı, karın ağrısı, reflekslerde artış, yüz kızarması, terleme,
- Davranışsal belirtiler: Kişilerin dışarıdan fark edilen gerginliği ve sıkıntısı ile kendini göstermektedir.
EMDR Terapi
Yaşanan travmatik olaylar sonucunda bireyler, yaşadıkları anıyı, olayın gerçekleştiği zamandaki duygu ve beden duyumları ile işlenmemiş bir şekilde kaydetmektedir. Bu işlenmemiş anılar ile ilgili olumsuz duygu ve düşünceler daha sonraki dönemlerde, bir tetikleyici ile karşılaştığında tekrar ortaya çıkmaktadır. EMDR terapi hafızada işlevsel olmayan bir şekilde depolanmış travmatik anıların yeniden işlenmesini sağlamaktadır. Bu sayede geçmişte yaşanan travmatik anının yarattığı olumsuz etkilerin şimdiki zamanda ortaya çıkması engellenmektedir.
EMDR Terapi ve Performans Kaygısı Tedavisi
Sosyal fobilere ait kaygıların üstesinden gelinebilmesi için öncelikli olarak bireylerin genellikle geçmişte yaşadıkları olumsuz deneyimler sonucunda bilinçaltına yerleşen inanışların değiştirilmesi gerekmektedir.
EMDR Terapi,
- Performans kaygısına sahip bireylerin geçmişte yaşadığı olumsuz anıların işlenerek duyarsızlaştırılmasını ve bu olayların neden olduğu, performans esnasında ortaya çıkan belirtilerin tedavisini sağlamaktadır.
- Bireylerin kendileriyle ilgili var olan olumsuz inançlarının yerine olumlu inançlar yerleştirilmesine yardımcı olmaktadır.
- Tedavi sırasında kullanılan çeşitli yöntemler ile birlikte bireylere yaşadıkları kaygı ile ilgili yeni bakış açıları ve yaklaşımlar kazandırmaktadır.
- Bireylere kazandırdığı yeni bakış açıları ve farklı yaklaşımlar sayesinde bireylerin ileride karşılaşacakları benzer durumlar karşısında gösterdikleri performans başarılarında olumlu yönde değişim sağlamaktadır.
Kaynakça
Doğan, U. (2013) Ergenlerde performans kaygısını yordayan değişkenlerin modellenmesi ve buna yönelik psikoeğitim programının işlevselliği. (Yayımlanmamış doktora tezi) Sakarya Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Eğitim Bilimleri Anabilim Dalı Eğitimde Psikolojik Hizmetler Bilim Dalı, Sakarya.
Sağlam, S., Şener, Ö. (2020) Travma sonrası stres bozukluğu için EMDR: bir olgu sunumu. Aksaray Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 4(2), 190-207.
Surlu, B. (2022) Performans kaygısı ile mücadelede bilişsel davranışçı terapi ve EMDR terapinin rolü. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi) İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Devlet Konservatuvarı Müzik Anasanat Dalı Yaylı Çalgılar Sanat Dalı, İstanbul.
